Project Description

Attention deficit hyperactivity disorder

 

.یک اختلال رفتاری رشدی است. معمولا فرد توانایی دقت و تمرکز روی یک موضوع را نداشته و یادگیری در او کند است

ADHD یک اصطلاح کلی برای مجموعه نشانگانی است که در گفتگوهای معمولی از آن استفاده می شود، اما اگر بخواهیم علمی تر، به این اصطلاح توجه کنیم، می بینیم دارای زیر مجموعه هایی است که با وجود نشانه های مشترک، هر کدام از ویژگی های متفاوتی برخوردارند و این ویژگی ها به میزانی وجود دارد که آن ها را از یکدیگر متمایز می کند

در بسیاری از اوقات این اختلال با اختلالات دیگری مثل اختلالات یادگیری، اختلال نافرمانی، افسردگی، اضطراب، اختلال تیک و اختلال سلوک همپوشانی دارد

لازمه درمان ADHD یک تشخیص دقیق و تخصصی است تا بر پایه تشخیص صحیح بتوان برای هر کدام از موارد، برنامه درمانی ویژه ای را طراحی کرد

نشانه های اختلال کم توجهی- بیش فعالی

 

دوره نوزادی

بیشتر کودکان در دوره نوزادی پی در پی گریه می کنند

خیلی دیر آرام می گیرند

خواب شان خیلی زیاد یا ناکافی است، یعنی به اندازه بچه های دیگر نمی خوابند

اشتهای این کودکان از نظم خاصی تبعیت نمی کند، یعنی گاهی پر اشتها و گاهی کم اشتها بوده و گاهی از خوردن غذا خودداری می کنند

2 تا 5 سالگی

اغلب حوصله و انگیزه بازی فکری مثل پازل را ندارند

کارهایشان را نصفه رها می کنند

کارهای شخصی شان را در حد توان منظم انجام نمی دهند

کارهای خطرناکی انجام می دهند و به طور کلی بی احتیاط هستند

 

دوره پیش دبستان

مربی شان از آنها شکایت دارند، که به لحاظ حرکتی بی قرارند، در یک جا آرام نمی نشینند، نمی توانند حتی 20 دقیقه روی صندلی آرام بنشینند

تقریبا نسبت به همه چیز کنجکاو شده و سعی می کنند از همه چیز سر در بیاورند

بدخلقی می کنند

خواب شان در این دوره کم است

نسبت به دستورات مربی و والدین نافرمانی می کنند

بدخلق و بدقلقند

معمولا در مقایسه با کودکان عادی، در رشد زبان و تکلم تاخیر دارند

انجام کارهای ظریف مثل بستن بند کفش و دکمه لباس برای شان مشکل است

 

بیش فعالی

دوره دبستان

گاهی مثل دلقک ها رفتار می کنند

همکلاسی هایشان از آن ها ناراحتند و شکایت می کنند

خیلی تکانشی عمل می کنند یعنی خیلی زود و فوری نسبت به محرک ها واکنش نشان می دهند

پرخاشگری می کنند

به دستورات آموزگار توجه نمی کنند

توجه شان خیلی کوتاه و ناپایدار است

حواسشان معمولا پرت است

بعضی از وسایل خود را جا می گذارند

فعالیت های غیر ضروری انجام می دهند

در برابر انجام خواسته های خود بی صبری می کنند

به لحاظ هیجانی ناپایدارند و گاهی خشم شدیدی از خود نشان می دهند

بیش از حد وول می خورند

در اجرای دستورهای معلم توفیقی ندارند

یک جا نمی نشینند و جنب و جوششان زیاد است

خلق شان تغییر می کند

تکالیف مدرسه را عجولانه و بی نظم انجام می دهند

دقت کافی ندارند

تکلیف های مدرسه را فراموش می کنند

بیش از اندازه حرف می زنند

توجه طلبند

کلمه هایی که می نویسند یکنواخت نیست، به طوری که به نظر می رسد کلمات بر روی صفحه کاغذ می رقصند

در جهت یابی و در تشخیص زمان ضعف دارند

تمرکزشان در درک فضایی ضعیف است

 

رفتار در منزل

خیلی پر جنب و جوشند

به حرف والدین گوش نمی دهند

وقتی مشغول فعالیتی هستند، بدون به اتمام رساندن آن، به فعالیت دیگری می پردازند

در اموری که باید نوبت رعایت شود، نمی توانند نوبت را رعایت کنند

با والدین مخالفت می کنند

ریخت و پاش زیادی دارند

خیلی زود آشفته می شوند

بیشترشان نسبت به درد، به اندازه افراد معمولی حساس نیستند

رفتارشان غیر قابل پیش بینی است

خلق شان ثابت نیست و نوسان دارد

در بعضی موارد کم کار و در برخی موارد فزون کارند

خودباوری شان کم است

کلا در رفتار و کردارشان ناپخگی به وضوح دیده می شود

در تعامل با همسالان برتری طلبند، و در برابر هر رفتاری عکس العمل نشان می دهند

کارهای خطرناک انجام می دهند

قانون پذیر نیستند

میز کارشان به هم ریخته است

در پیروری از دستورالعمل ها ضعیفند

شما می توانید هر کدام از ویژگی های فوق را که در کودتاکتان مشاهده کردید را علامت بزنید. هر چقدر کودک شما موارد بیشتری را دارا باشد بیش فعالی شدید تری دارد. اما اگر کودک شما نشانه های کمی از بیش فعالی را دارد لزوما بیش فعالی شناخته نمی شود و باید موارد دیگری از قبیل وابستگی، اضطراب، افسردگی و … را مورد بررسی قرار داد

بیش فعالی کمبود توجه

علل اختلال بیش فعالی

علل ارثی و ژنتیکی

مطالعات انجام شده نشان داده است تعداد کودکانی که والدین یا یکی از آبا و اجدادشان بیش فعال بوده اند، بیش از کودکان دیگر مبتلا به این اختلال شده اند

 

علل زیستی عصبی

در برخی از کودکان بیش فعال، نابهنجاری هایی در قشرمخاط مغز مشاهده می شود. همچنین انتقال دهنده های عصبی دوپامین و نوراپی نفرین در برخی از نواحی مغز کمتر از حد معمول است. به همین دلیل با تجویز داروهای محرک میزان آن را افزایش می دهند

 

سموم محیطی

افزودنی های غذایی مثل رنگ های مصنوعی و استفاده زیاد از شکر و مصرف سیگار توسط مادر در دوره بارداری نیز به عنوان فرضیه ای در ایجاد بیش فعالی مطرح شده است

علل محیطی

از جمله سبک های تربیتی، نوع رفتار و لحن کلام و نوع ساختار خانواده نیز به عنوان یک فرضیه مطرح می شود

به عنوان والد چه وظیفه ای دارید؟

فعالیت های والدین برای درمان بسیار ضروری است اما کافی نیست. فرزندان با سه گروه سر و کار دارند که در بهبود وضعیت دخالت دارند. گروه اول اعضای خانواده، گروه دوم معلم و مربیان مدرسه و گروه سوم درمانگران

بنابراین والدین یکی از این سه عنصر هستند که بیش از دو عنصر دیگر حضور دارند. بنابراین می توان گفت که والدین اصلی ترین نقش را در درمان بیش فعالی به عهده دارند. والدینی که از تاثیر رفتارها و گفتارهای خودشان بر فرزندان باخبرند، والدینی که با روش های تشویق و تنبیه موثر آشنا هستند و عادت های صحیح رفتاری دارند. همکاران خوبی برای درمانگر خواهند بود. بنابراین لازم است که در کسب این مهارت ها و توصیه های درمانگر کوشا باشند

سوالات رایج در مورد بیش فعالی

آیا بیش از یک نوع بیش فعالی وجود دارد؟

سه نوع از این اختلال وجود دارد که در زیر مجموعه بیش فعالی طبقه بندی می شود

الف) بی توجهی ب) تکانشگری ج) بیش فعالی د)ترکیب هر دو

اگر شخصی این نشانه ها را داشته باشد آیا به این معنی است که بیش فعالیدارد؟

: وقوع این نشانه ها به تنهایی برای تشخیص کافی نیست بلکه باید ملاک های زیر را هم داشته باشد

الف) باید در بیش از یک محیط ظاهر شود، مثلا هم خانه و هم مدرسه

ب) باید در کارکرد تحصیلی، اجتماعی و رفتاری کودک اختلال ایجاد کرده باشد

ج) بعضی از نشانه ها باید تا قبل از 7 سالگی ظاهر شده باشد

چه کسانی صلاحیت تشخیص اختلال را در فرزندم دارند؟

متخصصانی که در اصول رشدی و رفتاری مهارت دارند مانند روان شناسان، روان پزشکان، متخصص اعصاب و روان، متخصص طب کودک

فرزندم مشکلی شبیه بیش فعالی دارد، اما آیا واقعا ممکن است چیز دیگری باشد؟

کودکانی که افسردگی یا اضطراب دارند ممکن است مشکلاتی در توجه و تمرکز داشته باشند اما شاید بیش فعالی نداشته باشند

کودکی که به اندازه کافی به مشکلات یادگیری اش پرداخته نشده باشد

برخی از کودکان دچار اختلال دیگری به نام نا فرمانی مقابله ای هستند که نشانه های مشابهی دارد

درمان

در حال حاضر از روش های متنوعی برای درمان استفاده می کنند. از جمله رفتار درمانی، درمان های تغذیه ای، درمان نوروفیدبک، درمان دارویی، یوگا، مدیتیشن و تمرکز حواس، موسیقی درمانی، بازی درمانی، و

بعضی از آنها به تنهایی و بعضی به صورت ترکیبی استفاده می شود. اما بهترین درمان ترکیبی از چند نوع از این درمان هاست که با تشخیص متخصص انجام می شود

رفتاردرمانی

هدف از رفتار درمانی، یادگیری یا تقویت رفتارهای مثبت و از بین بردن رفتارهای ناخواسته و مشکل ساز است

 

آموزش والدین در رفتاردرمانی

والدین مهارت های جدیدی را می آموزند و مهارتهای قدیمی خود را تقویت می کنند. تحقیقات نشان داده که آموزش والدین علاوه بر درمان بیش فعالی موجب تقویت رابطه والدین و فرزندان در در پی آن کاهش چشمگیر مشکلات کودکان می شود

 

آموزش کودکان در رفتار درمانی

درمانگر با کودک همکاری می کند تا رفتارهای جدید بیاموزد. این رفتارها می تواند جایگزین رفتارها دردسر ساز گذشته شوند

اهمیت خواب در درمان بیش فعالی

خواب با کیفیت و منظم می تواند منجر به بهبود روند درمان گردد. برخی اوقات به دلیل استفاده از داروهای محرک خواب آنها دچار مشکل می شود. محدود کردن فعالیت های عصر کودکان، افزایش آرامش محیط خواب و کاهش سر و صداهای احتمالی می تواند به بهبود خواب کمک کند

اهمیت رژیم غذایی

تحقیقات نشان داده که داشتن یک رژیم غذایی مدیریت شده موجب تسریع روند درمان می شود. بهتر است این کودکان مواد غذایی محرک مثل سوسیس و کالباس، شکر، پفک، چیپس، قهوه، کاکائو، نوشابه و … مصرف نکنند

نوروفیدبک

در نوروفیدبک، با استفاده از تغییر در نحوه عملکرد مغز فرد، به تغییر رفتارهای او می پردازند

درمان دارویی

تغییرات رفتاری، به تنهایی برای بچه هایی که فقط غیر متمرکز و بی توجه هستند موثرترند. اما برای بچه هایی که اغلب آسیب می زنند و بیش فعالی در آنها نشانه های زیادی دارد، ترکیبی از هر دو روش یعنی دارو درمانی و مدیریت رفتار موثر تر است

یوگا، مدیتیشن و تمرکز حواس

خط جدیدی برای تحقیقات در این زمینه باز شده است. یادگیری اینکه چگونه حواس خود را جمع نگه داریم و آگاهی خود را بالا ببریم، و برروی تنفس خود چگونه متمرکز شویم. این کار ها به کاهش نشانه های بیش فعالی کمک می کند

 

موسیقی درمانی

این روش توجه را صیقل می دهد و مهارتهای اجتماعی را تقویت می کند. در نواختن موزیک مغز قسمت های مختلف خود را وادار می کند تا با یکدیگر کار کنند، همانگونه که اعضای یک گروه با هم کار می کنند

بازی درمانی

بازیها و فعالیت هایی که با هدف یکپارچه سازی حسی، تعدیل پر حرکتی، افزایش تحمل، خود کنترلی، افزایش توجه و تمرکز و صورت می پذیرد

 

معرفی کتاب

درمان اختلال بیش فعالی و عدم تمرکز (برنامه عملی برای درمان) نوشته دکتر مصطفی تبریزی، دکتر مهناز استکی، مهندس علیرضا تبریزی، انتشارات فراروان

مدیریت رفتار کودکان بیش فعالی، نوشته روسلا بارکلی، الهام احمد وند، دکتر عاطفه جنبشی، دکتر ناهید محمدی،انتشارات ادبیان روز

 

نویسنده متن: لوزامینایی، کارشناس ارشد روانشناسی