مکانیسم دفاع روانی

تمام ما افکار، احساسات، تکانه ها و خاطراتی داریم که پرداختن به آنها می تواند ما را با مشکل مواجه کند. در برخی موارد، انسان ها با استفاده از آن چیزی به احساسات مشکل ساز شان می پردازند که ما آنها را تحت عنوان مکانیسم های دفاع روانی می شناسیم. این مکانزیم های دفاع روانی پاسخ های روانشناختی ناخودآگاهی هستند که انسان ها را از اضطراب، تهدید عزت نفس و آن چیز هایی حفظ می کنند که نمی خواهند به آنها فکر کنند

نقطه آغاز این اصطلاح نظریه روانکاویست، اما به تدریج به مکالمات روزمره نیز راه یافته است. آخرین باری را به خاطر بیاورید که گفته اید کسی “انکار” می کند یا کسی را به “توجیه کردن” متهم نموده اید. هر یک از این مثال ها به شکلی از مکانیسم دفاع روانی اشاره دارند.

مکانیسم دفاع روانی دقیقاً چیست؟

این اصطلاح که سیگموند فروید به برجسته ترین شکل آن را در نظریه روانکاویش به کار برد، روشی است که ایگو ، آن را برای مقابله با هیجانات مخرب به وجود می آورد. عقیده بر آن است که مکانیزم های دفاعی، از ذهن در برابر افکار و احساساتی محافظت می کنند که سازگاری با آنها برای ذهن خودآگاه بسیار دشوار است.

دفاع ها آن دسته از اقدامات روانی هستند که مضامین عواطفی ناخوشایند را از حیطه هوشیاری خودآگاه بیرون میراند. عواطف ناخوشایندی چون خشم، اضطراب و افسردگی. زمانی که این عواطف بر کارکردهای ایگو به خصوص تفکر، سازماندهی و تمرکز اثر گذارد تروماتیک یا اسیب زا برداشت شده و مکانیسم ها را برانگیخته میکند. در برخی موارد نیز به نظر می اید مکانیسم های دفاع روانی افکار و تکانه های نامناسب و ناخواسته را از ورود به ذهن خودآگاه باز می دارند.

مکانیسم دفاع روانی چگونه کار می کنند؟

در مدل شخصیتی که زیگموند فروید ارائه می دهد، ایگو آن جنبه از شخصیت است که با واقعیت سر و کار دارد. در عین حال، ایگو باید خود را با درخواست های متعارض اید و سوپرایگو هم هماهنگ کند.

:اید چیست

: آن جنبه از شخصیت است که در پی ارضای تمام خواسته ها، نیاز ها و تکانه هاست. اید اساسی ترین و ابتدایی ترین بخش شخصیت است و مسائلی چون تناسب اجتماعی، اخلاقیات و حتی واقعیت برآورده کردن خواسته ها و نیاز های ما را در نظر نمی گیرد.

:سوپرایگو چیست

بخشی از شخصیت است که می کوشد ایگو را وادارد به شیوه ای ایده آل و اخلاقی عمل کند. سوپرایگو متشکل از تمام ارزش ها و اخلاقیات درونی شده ایست که ما از والدین، سایر اعضای خانواده، تأثیرات مذهبی و جامعه کسب کرده ایم.

:ایگو چیست

معنی ایگو به تعریف هر فرد از خودش و شناختی که از خود به عنوان یک انسان دارد بر می گردد و به همین خاطر ایگوی هر فرد می تواند با دیگری متفاوت باشد.

فروید معتقد بود به منظور پرداختن به اضطراب، مکانیسم های دفاعی به حفاظت از ایگو در برابر تعارض هایی کمک می کنند که اید، سوپرایگو و واقعیت آن را به وجود می آورد.

گرچه ممکن است ما دانسته از این مکانیزم ها استفاده کنیم، در بسیاری موارد این دفاع ها به طور ناخودآگاه عمل می کنند تا واقعیت را تحریف نمایند. برای مثال، اگر شما با تکلیفی مواجه شوید که برایتان ناخوشایند است، ممکن است ذهن تان به منظور اجتناب از این مأموریت ترسناک مسؤولیت تان را فراموش کند. علاوه بر فراموش کردن، سایر مکانیزم های دفاعی عبارتند از: دلیل تراشی، انکار، واپسرانی، فرافکنی، مردود کردن و واکنش وارونه.

با اینکه تمام مکانیزم های دفاعی می توانند ناسالم باشند، می توانند سازگارانه و سالم نیز باشند و به ما امکان دهند عملکرد معمولی داشته باشیم. اساسی ترین مشکلات زمانی سر بر می آورند که به منظور اجتناب از پرداختن به مسائل از مکانیزم های دفاعی بیش از اندازه استفاده شود. هدف روان درمانی تحلیلی می تواند این باشد که به مراجع کمک کنیم تا این مکانیزم های دفاعی ناخودآگاه را کشف کند و برای پرداختن به اضطراب و فشار های روانی راه های بهتر و سالمتری بیابد.

10 مکانیسم دفاع روانی اساسی

دختر زیگموند فروید، آنا فروید، ده مکانیسم دفاعی را توصیف کرد که ایگو مورد استفاده قرار می دهد. پژوهشگران دیگر نیز مکانیزم های بسیار متنوع دیگری را توصیف کرده اند.

مکانیسم دفاعی جابه جایی
جابه جایی یعنی ناکامی ها، احساسات و تکانه های خود را بر سر افراد یا اشیایی بریزیم که خطر کمتری از جانب آنها ما را تهدید می کند. خشونت جابه جا شده، مثال معمولی از این مکانیزم دفاعیست. به جای اینکه خشم مان را به شیوه هایی ابراز کنیم که به پیامد های منفی می انجامد (برای مثال، جر و بحث با رئیس مان)، خشم مان را نسبت به کسی یا چیزی ابراز می نماییم که ما را تهدید نمی کنند (مثلا همسر، فرزندان یا حیوانات خانگی مان).

مکانیسم دفاعی انکار

احتمالاً انکار یکی از شناخته شده ترین مکانیزم های دفاعیست که اغلب برای توصیف موقعیت هایی مورد استفاده قرار می گیرد که به نظر می رسد افراد نمی توانند با واقعیت رو به رو شوند یا حقیقت آشکاری را بپذیرند (یعنی “او انکار می کند.”)

انکار در مقابل چیز هایی که فرد قادر به سازگاری با آنها نیست از ایگو محافظت می کند. در حالی که ممکن است انکار ما را از اضطراب یا درد حفظ کند، مستلزم صرف انرژی قابل ملاحظه ای نیز هست. به همین دلیل، سایر .دفاع ها نیز مورد استفاده قرار می گیرند تا این احساسات غیر قابل قبول را از آگاهی ما دور نگاه دارند

.در بسیاری موارد، ممکن است شواهدی طاقت فرسا مبنی بر حقیقتی چیزی وجود داشته باشد، در صورتی که شخص باز هم وجود یا حقیقت آن را انکار می کند چون مواجهه با آن بسیار دشوار است

در انکار ممکن است وجود حقیقت یا واقعیتی به طور کامل به بیرون رانده یا دفع شود. در موارد دیگر، ممکن است فرد بپذیرد چیزی واقعیت دارد، اما از اهمیت آن می کاهد. گاهی مردم واقعیت و جدی بودن آن حقیقت را می .پذیرند اما مسؤولیت خود در قبال آن را انکار می کنند و در عوض افراد یا نیرو های خارجی دیگر را به خاطر آن سرزنش می کنند

معتادان از چه مکانسیم دفاعی استفاده میکنند

اعتیاد یکی از شناخته شده ترین مثال های انکار است. افرادی که در زندگی شان با مشکل مصرف مواد دست به گریبانند، اغلب اینکه این رفتار مشکل ساز است را به شدت انکار می کنند. در سایر موارد ممکن است آنها بپذیرند .که در واقع دارو یا الکل مصرف می کنند، اما مدعیند مصرف مواد شان مشکل ساز نیست

انکار خودداری آشکار از پذیرش یا تشخیص این است که چیزی اتفاق افتاده یا همینک در حال وقوع است. افراد معتاد به دارو یا الکل اغلب انکار می کنند که مشکلی دارند، در حالی که قربانیان رویداد های به شدت آسیب زا (تروماتیک) ممکن است انکار کنند که اتفاقی افتاده است.

مکانیسم دفاعی واپسرانی و سرکوبی

واپسرانی یکی دیگر از مکانیزم های دفاعی مشهور است. کار واپسرانی این است که اطلاعات را خارج از حوزه آگاهی نگاه دارد. اما، این خاطرات هرگز ناپدید نمی شوند، بلکه همچنان بر رفتار ما تأثیر می گذارند. برای مثال، کسی که خاطراتی را واپسرانی می کند که در کودکی مورد سوء استفاده قرار گرفته بود، ممکن است بعد ها در برقراری رابطه دچار مشکل شود.

گاهی ما این کار را به طور خودآگاه انجام می دهیم به طوری که اطلاعات ناخواسته را به زور از حیطه آگاهی خارج می کنیم. این فرآیند را سرکوبی می نامیم. اما، عقیده بر آن است که در بیشتر مواقع حذف خاطرات اضطراب بر انگیز از حیطه آگاهی به شکل ناخودآگاه صورت می گیرد.

مکانیسم دفاعی والایش یا تصعید

والایش مکانیزمی دفاعیست که به ما امکان می دهد تکانه های ناخواسته مان را با تبدیل این رفتار ها به شکلی قابل قبول تر برونریزی کنیم. برای مثال، کسی که خشم شدیدی را تجربه می کند، ممکن است به عنوان ابزاری برای ابراز ناکامی به ورزش بوکس روی بیاورد.

فروید معتقد بود والایش نشانه بلوغ است که به انسان اجازه می دهد به طرقی که به لحاظ اجتماعی پذیرفته است، عملکرد طبیعی خود را داشته باشند.

مکانیسم دفاعی فرافکنی

فرافکنی مکانیزمی دفاعیست که در آن ما کیفیات یا احساسات غیر قابل قبول خود را به دیگران نسبت می دهیم. برای مثال، اگر شما به شدت از کسی بدتان بیاید، ممکن است به جای آن اعتقاد پیدا کنید که دیگران شما را دوست ندارند. فرافکنی امکان بروز میل یا تکانه را فراهم می کند، اما به شکلی که ایگو قادر به تشخیص آن نیست، در نتیجه اضطراب را کاهش می دهد.

مکانیسم دفاعی منطقی سازی

منطقی سازی با اندیشیدن به رویداد ها به شکلی سرد و بی احساس از میزان اضطراب می کاهد. این دفاع به ما امکان می دهد از اندیشیدن به جنبه استرس زا و هیجانی موقعیت اجتناب کنیم و تنها بر بخش منطقی آن تمرکز نماییم.

برای مثال، بیماری که به تازگی مشخص شده است به بیماری کشنده ای مبتلاست، ممکن است تمرکز خود را بر این قرار دهد که همه چیز را درباره این بیماری بداند تا از موقعیت اجتناب و فاصله خود را با واقعیت موقعیتش حفظ نماید.

مکانیسم دفاعی دلیل تراشی

در مکانیزم دلیلتراشی فرد رفتار یا احساس غیر قابل قبولی را به شکلی عقلانی یا منطقی توضیح می دهد تا از مواجهه با دلایل اصلی انجام آن رفتار اجتناب کند. برای مثال، ممکن است دانشآموز تقصیر نمره امتحان پایین خودش را به جای عدم آمادگی خودش به گردن معلم بیندازد.

.دلیل تراشی نه تنها مانع اضطراب می شود، بلکه اعتمان به نفس و عزت نفس را نیز حفظ می کند

به هنگام مواجهه با پیروزی یا شکست، مردم معمولاً تمایل دارند دستآورد ها را به کیفیات و مهارت های خود شان نسبت دهند، در حالی که تقصیر شکست های شان را به گردن دیگران یا نیرو های بیرونی می اندازند.

مکانیسم دفاعی واپسروی

به هنگام مواجهه با رویداد های استرسزا، مردم معمولاً راهبرد های انطباقی را رها می کنند و به سراغ الگو های رفتاری می روند که در مراحل قبلی رشد مورد استفاده قرار می گرفت.

آنا فروید این مکانیزم دفاعی را واپسروی نامید، مکانیزمی که اظهار می دارد مردم رفتار هایی از آن مرحله رشد روانی-جنسی را برونریزی می کنند که در آن مرحله تثبیت شده اند. برای مثال، کسی که در یکی از مراحل قبلی رشد تثبیت شده است، ممکن است با شنیدن اخبار ناخوشایند گریه یا اخم کند.

رفتار های مربوط به واپسروی می تواند بسته به مرحله رشدی که فرد در آن تثبیت شده است بسیار متنوع باشد.

طبق نظریه فروید، کسی که در مرحله دهانی تثبیت می شود، ممکن است به طور افراطی شروع به خوردن یا سیگار کشیدن کند یا به لحاظ کلامی بسیار پرخاشگر شود. تثبیت در مرحله مقعدی می تواند به پاکیزگی یا نابسامانی افراطی بینجامد.

مکانیسم دفاعی واکنش وارونه

واکنش وارونه با اتخاذ احساس، تکانه یا رفتار متضاد اضطراب را کاهش می دهد. مثالی برای واکنش وارونه این است که شما نسبت به کسی که به شدت از او متنفرید، رفتاری بینهایت دوستانه در پیش می گیرید تا احساسات منفی تان را مخفی نگاه دارید.

چرا مردم این گونه رفتار می کنند؟ فروید معتقد است آنها واکنش وارونه را به عنوان مکانیزمی دفاعی به کار می گیرند تا با رفتار کردن به شیوه ای کاملاً متضاد احساسات حقیقی خود را مخفی نگاه دارند

مکانیسم های دفاعی دیگر

پس از آنکه فروید مکانیزم های دفاعی اصلی را توصیف کرد، سایر پژوهشگران روش های دیگر کاهش اضطراب را توضیح داده اند. برخی از این مکانیزم های ذفاعی عبارتند از

مکانیسم دفاعی برون ریزی: فرد با دست زدن به یک سری اعمال به جای اذعان یا تحمل کردن برخی احساسات خاص با استرس سازگار می شود
بازداری هدف: پذیرش شکل تعدیل شده ای از اهداف اولیه (برای مثال، شخص به جای تبدیل شدن به ورزشکار حرفه ای، مربی ورزش مدرسه می شود.)
مکانیسم دفاعی نوعدوستی: ارضای نیاز های درونی به واسطه کمک کردن به دیگران
مکانیسم دفاعی اجتناب: خودداری از پرداختن یا مواجه شدن با اشیا یا موقعیت های ناخوشایند
مکانیسم دفاعی جبران: کسب دستآورد های فراوان در یک زمینه برای جبران شکست های زمینه های دیگر
مکانیسم دفاعی جداسازی: شخص خود را از تجربه اش جدا یا از آن حذف می کند
مکانیسم دفاعی فانتزی (خیالپردازی): فرد با عقب نشینی به جایی امن در ذهنش از مواجه شدن با واقعیت اجتناب می کند
مکانیسم دفاعی شوخ طبعی: اشاره به جنبه های طعنه آمیز یا خنده دار موقعیت
مکانیسم دفاعی پرخاشگری منفعل: ابراز غیر مستقیم خشم
مکانیسم دفاعی بی اثرسازی: تلاش برای جبران آنچه فرد احساس می کند رفتار، افکار یا احساسات نامناسبی است (مثلاً، اگر شما احساسات کسی را جریحه دار کرده باشید، ممکن است برای کاستن از احساس گناه یا اضطراب تان پیشنهاد کنید که کاری زیبا برای او انجام دهید.)

در حالی که اغلب به نظر می رسد مکانیزم های دفاعی واکنش هایی منفی هستند، ما برای رهایی موقتی از استرس و حفاظت از عزت نفسمان طی زمان های حیاتی به آنها نیاز داریم تا بتوانیم بر آن چیزی تمرکز کنیم که در لحظه ضروریست.

برخی از این مکانیسم های دفاعی می توانند از بقیه مفیدتر باشند. برای مثال، برای غلبه کردن بر موقعیتی استرس زا و اضطراب برانگیز استفاده از شوخ طبعی می تواند به واقع مکانیزم دفاعی سازگارانه ای باشد.

سخن پایانی

به خاطر داشته باشیم! مکانیزم های دفاع روان می توانند هم خوب و هم بد باشند. آنها می توانند با حفاظت از ایگوی شما در مقابل استرس و فراهم آوردن راه خروجی سالم مفید واقع شوند. در موارد دیگر، آنها ممکن است شما را از مواجه شدن با واقعیت باز دارند و به عنوان شکلی از خود-فریبی عمل کنند. اگر متوجه شدید که از مکانیزم دفاعی خاصی بیش از حد استفاده می کنید و این امر تأثیری منفی بر زندگی تان دارد، مراجعه به روان درمانگر می تواند در بهبود شرایط به شما کمک کند.

منبع:
verywell.com

101 مکانیسم دفاعی انتشارات ارجمند