مهارت های زندگی چیست

مقدمه

مهارت های زندگی تلاشی است برای بهتر زیستن و از آن جهت موثر و مفید هستند که فرد را قادر می سازند تا دانش، نگرش و ارزش های وجودی خود را به توانایی های واقعی و عینی تبدیل کند تا بتواند از نیروهای وجود در جهت شادابی و شادکامی و ایجاد زندگی مثبت برای خود و دیگران بهره گیرد. شخصی که از مهارت های زندگی بهره می بردبه موفقیت هایی می رسد و در جهت کاهش آسیب های فردی و اجتماعی توانمند می شود

وقتی ما وسیله ای می خریم راهنمای استفاده از آن را هم به شما می دهند، اما وقتی متولد می شوید، وقتی شغلی انتخاب می کنیم، وقتی پدر مادر می شویم کسی به شما دفترچه راهنما نمی دهد. هر کدام از ما بدون دفترچه راهنما پا به عرصه های مختلف زندگی می گذایم. بنابراین در هر مرحله از زندگی، برای زندگی بهتر، به دفترچه راهنما که همان مهارتهای زندگی است نیاز داریم و بعضی از این مهارت ها اکتسابی و بعضی تجربی هستند. مهارت های زندگی فرد را قادر می سازدتا دانش و ارزش های وجودی خود را به توانایی های واقعی و عینی تبدیل کند تا بتوانید از این توانایی ها بهره کافی ببرد

در این مطلب می خواهیم در مورد اهمیت آموختن مهارتهای زندگی به فرزندان و چگونگی آموزش به آنها بپردازیم

نزدیک به چهار دهه است که در دنیا آموزش مهارت های زندگی از کودکی مورد توجه قرار گرفته است. از نظر روانشناسان آموزش مهارت های زندگی به کودکان پس از تامین نیازهای اولیه دارای بالاترین اولویت قرار داد. به عنوان پدر و مادر یکی از مسئولیت های اصلی شما آموزش مهارت های زندگی برای فرزندان است و این که اطمینان داشته باشید فرزندتان برای وارد شدن به دنیای واقعی آمادگی دارد و قرار است که به بزرگسالی مسئولیت پذیر تبدیل شود

مهارت های زیادی وجود دارد که می تواند به کودکتان آموزش دهید تا به آن ها کمک کنید مسئولیت پذیر شوند و به بزرگسالی شاد و کارآمد در جامعه تبدیل شوند

مهارت تفکر انتقادی

تفکر انتقادی یعنی نقد و ارزیابی یک موضوع از جنبه های متفاوت

تفکر انتقادی؛ در کنار تفکر خلاق پیش نیاز سایر مهارتها از جمله مهارت حل مساله و ارتباط موثر می باشد. در واقع تفکر انتقادی و تفکر خلاق هر دو منجر به نوآوری و خلق ایده های جدید می شود و باعث می شود تا فرد ایده های موجود را ارزیابی و سپس بهترین آنها را انتخاب کند

فردی که تفکر انتقادی را از کودکی آموزش نبیند نمی تواند راه حلهای متفاوت برای مسائل را ارزیابی و سپس بهترین شیوه را انتخاب کند بنابراین با شکست های پیاپی روبه خواهد شد

موانع رشد تفکر انتقادی

اندیشدین در قالب های خاص و ترس از رها کردن این قالب ها باعث عدم رشد تفکر انتقادی می شود. برای اینکه موانع ذهنی برداشته شود باید به کودکان که برای حل مسائل باید چهارچوب های ثابت ذهن را بشکنند و از آنها خارج شوند

همینطور والدین و معلمان وظیفه دارند زمانی که دانش آموزان از چهارچوب ها تبعیت نمی کنند اگر این چهارچوبها خطرناک نیستند مانع خلاقیت آنها در تفکر و عمل نشوند و آنها را تشویق کنند

نقش خانواده در یادگیری مهارت تفکر انتقادی

تفکر انتقادی باید از همان کودکی در کانون خانواده به کودک آموزش داده شود. والدین در پروسه یادگیری تفکر انتقادی باید همراه کودک باشند و از مسائل ساده تر مانند شناختن محیط اطراف؛ پرسش های مناسب را مطرح کنند و بعد از آن به یادگیری مهارت های پیچیده تر مثل شناخت فرضیات و ایجاد نقد و مباحث بپردازند. فرآیند یادگیری تفکر انتقادی نیز مانند دیگر مهارتها به تدریج فراگرفته می شود پس باید برای تسلط بیشتر پیوسته در سطوح مختلف آن را تمرین کرد

کاربرد تفکر انتقادی در زندگی فرزندان

کودک و نوجوان می تواند از میان پیشنهادات فراوان پیشنهادات سالم را از ناسالم جدا کند و انتخاب درست را برگزیند

کودک می تواند واقعیات را پیدا کند و با حدس و گمان انتخاب نکند

تفکر انتقادی باعث می شود که اطلاعات لازم را برای یک تصمیم گیری جمع آوری کنند

می توانند اعمال و رفتارهای خود را پیش بینی کنند. یعنی قبل از انجام یک عمل در مورد پیامدهای آن فکر می کنند و کمتر دچار اشتباه می شوند

از آسیب های روانی اجتماعی مانند بزهکاری، بی بند و باری، اعتیاد، فرار از منزل، فرار از مدرسه، خشونت، بی توجهی به قوانین و مقرارات، سکس زودهنگام، خودکشی و … پیشگیری می کند

راه هایی برای تقویت تفکر انتقادی

کودکان را به پرسش کردن تشویق کنید

پرسش های کودکان را با اشتیاق جواب دهید

از آنها سوالاتی بپرسید که می دانید جواب آنها را می دانند

آنها را راهنمایی کنید تا خودشان جواب را پیدا کنند

فضای را برای ایده هایی که آنها می دهند را باز بگذارید. اجازه دهید آنها خودشان تجربه کنند و از خطا کردن نترسند

جواب اشتباه را به عنوان یک فرصت یادگیری تلقی کنید و هرگز او را به خاطر جواب غلط سرزنش نکنید

صبر داشته باشید فرآیند یادگیری تفکر انتقادی مانند یادگیری تمام مهارتها پروسه طولانی می باشد

از کودک بخواهید تا افکارش را بلند بیان کند تا روش فکر کردن و یادگیری آنها را بهتر بفهمد

او را تشویق کنید تا قبل از نتیجه گیری نهایی تمام اطلاعات ممکن از جمع آوری کند

تلویزیون و رایانه باعث از بین رفتن خلاقیت می شود؛ بنابراین وقت آن را محدود کنید

چند مثال عینی برای پرورش تفکر انتقادی

سعید 8 ساله به همراه مادرش در حال پیاده روی در خیابان بودند که ناگهان سعید چشمش به مغازه لوازم التحریری می افتد. در ویترین مغازه پاکن زیبایی خود نمایی می کند. سعید به مادرش اصرار می کند که آن پاکن را می خواهد. مادر سعید از این فرصت استفاده می کند که تفکر انتقادی را به او آموزش دهد. از سعید می پرسد آیا به این وسیله نیاز داری؟ آیا مشابه آن را در خانه داری یا خیر؟ آیا هزینه خرید پاکن را داری؟ اگر داری آیا وسیله واجب تری وجود دارد که تو به آن نیاز داشته باشی و از پاکن واجب تر باشد؟

مریم 10 ساله برای کلاس والیبال احتیاج به خرید یک توپ دارد. اما قبل از خرید توپ باید مواردی را بررسی کند. قبل از هر چیز مریم به سراغ اینترنت رفت و در گوگل در مورد توپ والیبال تحقیقاتی را انجام داد. او شکل، طرح، کیفیت، قیمت جنس را بررسی کرد، سپس به سراغ معلم ورزش خود رفت و نتایجی که پیدا کرده بود را نیز با او مطرح کرد و معلم به او کمک کرد تا بهترین توپ را با با بودجه ای که از مادرش گرفته بود، تهیه کرد

آوین 11 ساله قراربود که برنامه ریزی رفتن به شهربازی را به کمک پدرش انجام دهد. پدرش از آوین خواست تا برگه و خودکاری بیاورد و با هم به یک سری سوالات پاسخ دهند

اولین سوال «به کدام شهربازی برویم؟» بود که برای یافتن پاسخ آن آوین ابتدا در گوگل سرچ کرد و نام چند شهربازی را پیدا کرد و سپس از پدرش کمک خواست تا با هم بهترین شهربازی را انتخاب کنند. سوال بعدی «از چه وسیله هایی استفاده کنیم» بود که لیست بازیهایی که در آن شهربازی انتخابی بود را پیدا کردند و از آن جالب ترین بازیها را انتخاب کردند. سوال بعدی پدر «خوراکی هایی که باید بخوریم» بود که باز هم آوین از گوگل کمک گرفت و لیست خوراکی فروشی های شهربازی را پیدا کرد و این بار با کمک مادر خوراکی های خوشمزه ای که مادر اجازه خوردن آن را به آوین می داد را انتخاب کردند. پدر و مادر آوین خوشحال بودند که شهربازی فرصتی شد تا تفکر انتقادی را به آوین آموزش دهند

بازیهایی برای تفکر انتقادی

انتخاب جعبه: چند جعبه با سایزهای مختلف تهیه می کنیم و آنها را بسیار شیک و زیبا تزئین می کنیم. در هر کدام شی ای می گذاریم. اما در جعبه کوچکتر شی با ارزش تر و جعبه بزرگ تر شی بی ارزش تر قرار می دهیم. از کودک می خواهیم یکی را انتخاب کند. کودکان زیر سن دبستان معمولا جعبه بزرگتر را انتخاب می کنند. برای او توضیح می دهیم که بزرگی جعبه دلیل بر با ارزش بودن شی داخل آن نیست و باید در مورد هر کدام از جعبه ها از ما سوال می پرسید. هدف از این بازی تقویت تفکر انتقادی و پرسیدن سوال می باشد

چه می توانید بسازید: یک سری وسایل مختلف مثل پر، قوطی های خالی شامپو، بلوک های ساختمانی اسباب بازی، ماکارانی، چسب، کاغذ، قیچی، نخ کاموایی و …به کودک می دهیم و از او می خواهیم به وسله آن چیزی بسازد. چالش کودک شروع می شود. او را راهنمایی می کنیم و قبل از ساخت وسیله به او کمک می کنیم تا سوالاتی از خود بپرسد. مثل : چه چیزی بسازم که کاربردی باشد؟ با کدامیک از این وسایل بسازم؟ و

بازی معما: این بازی به صورت گروهی انجام می شود. مربی برای هر یک از گروه ها معمایی طرح می کند و به آنها یک سر نخ می دهد. کودکان باید به طور دسته جمعی این معما را حل کنند. و در این بازی آزادند که از هر ابزاری که در محیط وجود دارد استفاده کنند

داستان: برای کودکتان داستانی تعریف کنید که پایان مبهمی داشته باشد. چنین داستانی بچه های شما را به تفکر و تحلیل بیشتر وا می دارد. مثلا می توانید قصه ای برای او بگویید و بپرسید «به نظرت اگه قهرمان داستان این کار را نمی کرد چه می شد؟» یا «اگر تو جای او بودی چه کاری می کردی؟»